شیرینی برنجی | سبقه‌ای 100 ساله از جاده ابریشم تا مدرنیته

به روزرسانی شده در : شنبه, 6 مرداد, 1403
نمایی از شیرینی برنجی زعفرانی پخته شده کرمانشاهی با دانه های خرفه چیده شده روی سینی های مسی در قفسه های کنار تنور
بروزرسانی شده در
28 فروردین 1403

شیرینی برنجی نام یکی از شیرینی های محلی و سوغات های اصیل ایرانی بوده که شهرتی جهانی داشته و دارد. 

از قدیم‌الایام نام مناطقی از ایران بواسطه نان برنجی‌های معروف و خوشمزه‌اش که با روغن حیوانی تهیه می‌شد، با آن عجین شده است بطوریکه این شیرینی اصیل و بسیار مقوی مورد پسند تمامی ذائقه‌ها بوده و با عطر وسوسه کننده‌اش که در بازارهای سنتی همواره به مشام می‌رسد ، نمی‌توان بی تفاوت و به سادگی از کنارش گذشت.

کلوچه برنجی یا همان نون برنجی عامیانه خودمون انواع گوناگونی دارد که می‌توان به نان برنجی ساده با روغن کرمانشاهی (روغن فرد اعلای حیوانی) و نان برنجی زعفرانی اشاره کرد که از نظر ارزش غذایی نیز بسیار مقوی بوده و می‌تواند میان وعده‌ای کامل باشند.

 حتماً شما هم با این سوغات خوشمزه یعنی شیرینی نان برنجی خوش عطر و طعم ایرانی آشنایی دارید اما ما در این مقاله قصد داریم از زاویه‌ای متفاوت اطلاعات بیشتر و جالبی که مطمئنا تا به حال از این سوغاتی خوشمزه نشنیده‌اید در اختیارتان قرار دهیم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

نان برنجی سوغات کدام شهر است؟

کرمانشاه شهری تاریخی در غرب ایران است که در میان دره های حاصلخیز رشته کوه های زاگرس قرار دارد و به دلیل آب و هوای معتدل کوهستانی، محصولات کشاورزی مختلفی مانند گندم، جو، لوبیا، دانه های روغنی و میوه در آن کشت می شود.

پخت نون برنجی علاوه بر کرمانشاه در برخی شهرهای دیگر از جمله شیراز، قزوین، یزد و… نیز صورت می گیرد اما همه ما خوب می دانیم که عطر و طعم نون برنجی کرمانشاه چیز دیگری است. اما اصلی ترین تفاوت کلوچه برنجی کرمانشاه با دیگر نون برنجی ها چیست؟ چرا همه ما این نان ها را با اسم کرمانشاه و مردم این شهر و دیار می شناسیم و هر زمانی نام این شیرینی خوشمزه را می شنویم ناخودآگاه شهر کرمانشاه در ذهنمان تداعی می شود؟ 

علاوه بر این، گل‌های وحشی و گیاهان معطر زیادی در دامنه‌های سرسبز کوه‌های اطراف آن رشد می‌کنند که برای پخت غذا و شیرینی استفاده می‌شوند به همین دلیل است که تنوع غذایی شهر کرمانشاه، یکی از جاذبه های گردشگری این شهر نیز می باشد.

شبکه شهرهای خلاق یونسکو (UCCN : UNESCO Creative Cities Network) پروژه ای است که توسط یونسکو برای شناسایی شهرهایی که از خلاقیت به عنوان ابزاری برای توسعه پایدار شهری استفاده می کنند، راه اندازی شده است. کرمانشاه با اعتقاد به اینکه غذا و شیرینی آینه خلاقیت فرهنگ های محلی است، به عنوان سی و هفتمین شهر خلاق خوراک شناسی در سال 2021 به ثبت رسید.

دلیل تنوع و گستردگی غذا این است که کرمانشاه در جاده جنوب به شمال و شرق به غرب قرار گرفته است. بنابراین در آشپزی کرمانشاه ردپایی از فرهنگ های مختلف را می توان یافت.

با داشتن حدود 80 نوع غذا، 11 نوع نان، 20 نوع شیرینی و انواع تنقلات، اشتباه نیست اگر بگوییم کرمانشاه بهشت غذاخوری هاست، زیرا طیف وسیعی از غذاهای لذیذ در آن وجود دارد که بی شک یکی از بهترین آنها شیرینی نان برنجی می باشد که در این مقاله به اختصار به بررسی تاریخچه آن می پردازیم.

تاریخچه شیرینی برنجی

نون برنجی که در کرمانشاه طرفداران زیادی دارد، یکی از شیرینی ها و سوغات های سنتی ایرانی است که برای مناسبت های مختلف به ویژه نوروز از آن استفاده شده و مناسب می باشد.

شیرینی نون برنجی که از آرد برنج، آرد گندم، پودر قند، روغن جامد، تخم مرغ، گلاب و روغن کرمانشاهی تهیه می شود، در بین ایرانیان و حتی گردشگران خارجی از شهرت خاصی برخوردار است و در طعم های مختلفی از جمله برنجی ساده با روغن کرمانشاهی و برنجی زعفرانی عرضه می شود.

سابقه برنجی در کرمانشاه به چیزی فراتر از یک قرن یعنی به اواخر دوره قاجار چیزی در حدود 150 سال پیش برمی گردد و یکی از خاطرات فراموش نشدنی و سوغاتی های محبوب کرمانشاه از آن دوران است.

کرمانشاه در مسیر جاده ابریشم و در مسیر کربلا قرار دارد و به همین دلیل بسیاری از مسافران و زائرانی که از این شهر می گذشتند به دنبال مواد غذایی بودند که به راحتی قابل نگهداری باشد و همچنین دارای ارزش غذایی بالایی باشد. به همین دلیل مردم محلی این منطقه به فکر تهیه این شیرینی از برنج که غذای اصلی مسافران بود، افتادند.

از آنجا که در این سفرهای زیارتی و تجاری، برنج هم از گیلان و مازندران  به این منطقه حمل می‌شده، منبع اصلی این شیرینی برنج قرار گرفت که شیوه پخت آن هم شبیه به کلوچه گیلان است اما در کرمانشاه تکمیل تر شده و برای ماندگاری بالا به شکل خشک پخته شده است.

پیشتر شیرینی مشابهی در کرمانشاه وجود داشت که با شکل و شمایل مشابه از آرد گندم تهیه می‌شد که نرم‌تر نیز بوده است اما این شیرینی با آرد برنج طعم بسیار متفاوتی به خود گرفته و تا همیشه طرفداران خاص خود را دارد.

همچنین این سوغات کرمانشاه، در زمان‌های گذشته صرفا به صورت فصلی تهیه و پخت می شد به همین دلیل به عنوان شغل دوم مردمان این شهر به حساب می آمد، درحالیکه امروزه می‌توان از آن به عنوان یک شغل دائمی نامبرد و اشاره کرد.

نامداران این صنعت

از باب مرور تاریخچه و قدمت این سوغات کرمانشاهی نمیشود از ذکر نام بزرگان این صنعت، نام‌هایی چون:

حاج امیرعلی جعفری (کلوچه پز)، حاج رضا شکرریز، حاج عبدالله زاده و حاج مسعود مطهری غافل بود و چشم پوشی کرد.

لازم به ذکر است؛ که از جنبه آداب، رسوم و مَنِش به کار رفته در پروسه تولید این شیرینی محلی این بود که تنها کسی می توانسته به خمیر نان دست بزند که پیشکسوت این فن و صرفا با وضو بوده باشد.

ثبت شده به عنوان میراث ملی

در هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاستگذاری ثبت آثار معنوی کشور در سال 1391 که در شهر شاهرود تشکیل و برگزار گردید؛

طرز تهیه نان برنجی، همراه با دیگر آثار بومی، منطقه‌ای کشور نظیر: روغن حیوانی معروف به روغن کرمانشاهی، نان ساجی، روش تهیه کاک، گیوه زنانه، نمد مالی، ساخت تنبور، ساز دوزله و چاقوسازی کرند به ثبت میراث معنوی و ملی کشور رسیدند.

پخت نون برنجی در فر مخصوص و سینی مسی

سال هاست که این شیرینی به عنوان یک سوغات و توشه راه در کرمانشاه پخته می شود و سالانه حجم بالایی از این محصول روانه بازارهای داخلی و خارجی می شود. بنابراین کارگاه های کوچک و بزرگی در این شهر هستند که به پخت و فروش برنجی کرمانشاهی دست می زنند. در این میان اغلب این کارگاه ها از فر و تنور مخصوص استفاده می کنند، چرا که هر فری را برای پخت این شیرینی مناسب نمی دانند. از طرفی برای پخت برنجی کرمانشاهی از سینی های مسی بزرگی استفاده می شود که می تواند دلیل دیگری برای محبوبیت این شیرینی در میان دیگر نان برنجی ها باشد. در حقیقت استفاده از این سینی های مسی علاوه بر دفع سموم مواد غذایی، آهن قابل توجهی را نیز جذب آن می کند و باز هم ارزش غذایی خوبی را به آن می بخشد.

نان برنجی چقدر کالری دارد؟

برای افرادی که رژیم غذایی خاص خود را دارند، کالری مواد غذایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین دلیل است که قصد داریم وزن و کالری هر شیرینی نان برنجی را برای شما بیان کنیم.

یک عدد نان برنجی چند گرم است؟

هر شیرینی نان برنجی بسته به شیوه پخت و تولیدکننده آن، وزن مشخصی دارد که در مجموعه دیجی ایران، وزن هر نان برنجی 10 گرم بوده که حاوی 154.2 کیلوکالری انرژی، 6.3 گرم قند، 6.1 گرم چربی، 0.1 گرم اسیدهای چرب ترانس و بدون نمک می باشد.

ارزش غذایی نان برنجی

بعد از آشنایی با تاریخچه شیرینی برنجی، در این قسمت قصد داریم به ارزش غذایی این شیرینی سنتی و اصیل ایرانی بپردازیم.

دانه های سیاه روی نان برنجی چیست؟

نان برنجی از مواد مختلفی تهیه می شود که هر کدام از آنها خواص ویژه مربوط به خود را دارند از جمله آرد برنج که تقویت کننده معده است، دانه های سیاهی که روی نان برنجی ریخته شده که باعث زیبایی و خوشگلی این کلوچه برنجی های خوشمزه می‌شوند، خُرفِه نام دارد.

ناگفته نماند که تخم خرفه ای که روی نان برنجی ریخته می شود، موجب تصفیه خون، رفع التهاب دستگاه گوارش، بهبود سرفه و تقویت کننده قوای عمومی بدن می شود.

طبع نان برنجی چیست؟

خرفه به تنهایی دارای طبع گرم بوده که به سبب سردی آرد برنج بکار رفته در شیرینی نان برنجی، به عنوان مصلح برای سردی آن استفاده شده که همچنین موجب زیبایی این شیرینی های کوچک شده‌اند.

همچنین نان برنجی حاوی کلسیم، فیبر، پروتئین و  ویتامین های مختلفی است که همگی دارای طبع گرمی می باشد و به همین دلیل است که برای تقویت قلب، پاکسازی دستگاه گوارش و گرمی رحم بسیار مفید می باشد.

همچنین روغن حیوانی اصل که بسیار انرژی زا می باشد و تخم مرغ که سرشار از پروتئین است. علاوه بر آن زعفران که برای طعم دادن به نان برنجی استفاده می شود، شادی آور نیز می باشد.

ترکیب تمامی این مواد در کنار هم، این شیرینی کاملا سالم و مقوی را برای ما به ارمغان می آورد.

آیا نان برنجی چاق کننده است؟

لازم به ذکر است که نان برنجی برای کسانی که کاهش وزن یا ضعف بدنی دارند بسیار مفید می باشد و باعث تجمع چربی در بدن و افزایش قوای بدنی می شود و چاق کننده نیز می باشد.

لازم به ذکر است که مصرف نان برنجی نافع دستگاه گوارش و پاک کننده معده است و درد را از بدن و به خصوص دستگاه گوارش، خارج می کند.

متخصصان طب سنتی معتقدند که نان برنجی یک روز کامل در بدن باقی می ماند و این جمله به این معناست که مواد مغذی آن، در روده جذب شده و وارد دستگاه گردش خون می شود و سپس در کبد ذخیره سازی می شود و این عمل باعث می شود که بدن از مواد مغذی آن بهره مند گردد.

 به همین دلیل است که مصرف نان برنجی برای کسانی که از اسهال رنج می برند و ضعف بدنی دارند بسیار مفید و موثر می باشد.

همچنین نان برنجی ابعاد کوچکی دارد و جز شیرینی های خشک می باشد که برای پخت آن از موادی مانند مربا، خامه و ژله استفاده نمی شود به همین دلیل است که نسبت به شیرینی های دیگر مضرات و کالری کمتری دارد ولی خالی از کالری و مواد قندی نمی باشد به همین دلیل است که افراد مبتلا به دیابت باید با توجه به میزان قند خود و تحت نظر پزشک متخصص از آن استفاده کنند.

علاوه بر این، آرد برنج فاقد گلوتن است به همین دلیل کسانی که به گلوتن حساسیت دارد می توانند از این شیرینی خوشمزه لذت ببرند.

آیا نان برنجی قند دارد؟

نان برنجی، این شیرینی کهن و بی نظیر ایرانی دارای فواید بسیاری می باشد ولی بهتر است در مصرف آن زیاده روی نکنید زیرا شیرینی و روغن حیوانی موجود در نان برنجی موجب افزایش قند خون و کبد چرب می شود.

این شیرینی اگر از مواد اولیه و روغن حیوانی مرغوب پخته شود طعم جذاب و بی نظیری دارد. مجموعه دیجی ایران مفتخر است که این شیرنی کهن ایرانی را با بهترین کیفیت برای شما تهیه کند.

نکات مهم در خرید کلوچه برنجی

بهترین برند نان برنجی کرمانشاه

بسیاری از افراد با سفر به شهر کرمانشاه حتما دلشان می خواهد نگاهی هم به بازار سنتی و قدیمی این شهر بیندازند و چند ساعتی را در این بازار به گشت و گذار و خوشگذارنی بگذرانند. زمانی که وارد این بازار می شوید اولین چیزی که نظرتان را جلب می کند کارگاه های متعددی است که سخت مشغول پخت نان برنجی هستند. عطر و بوی پیچیده شده این شیرینی در فضای بازار حس خاصی را ایجاد می کند که هیچ جای دیگر نمی توانید آن حس را داشته باشید. پس در همین حال است که قصد خرید نان برنجی کرمانشاه را دارید و به دنبال آدرس بهترین فروشگاه نان برنجی می گردید.

شیرینی نان برنجی از کجا بخرم؟

اگر نتوانستید تا الان شیرینی برنجی دلخواه خود را از بهترین فروشگاه های شهر خریداری کنید و یا نتوانستید نان برنجی مدنظرتان را تهیه کنید، می‌توانید بهترین برند نان برنجی کرمانشاه را از ما بخواهید. در فروشگاه دیجی ایران، علاوه بر کیفیت بسیار بالای مواد اولیه، فرآیند تولید خمیر و پخت نیز در بهترین شرایط و به صورت کاملا بهداشتی انجام می شود. ضمن اینکه با خرید اینترنتی نان برنجی کرمانشاهی می توانید محصولی درجه 1 را در بهترین بسته بندی تهیه نمایید. خرید آنلاین این شیرینی سنتی برای افرادی که قصد خرید سوغات را نیز دارند اما نمی خواهند زمان خود را صرف خرید این محصول در بازارهای محلی بکنند نیز گزینه مناسبی است و تنها با وارد شدن به وبسایت ما و ثبت سفارش می توانند محصولات خریداری شده را در کمترین زمان ممکن تحویل بگیرند.

منابع:

فهرست مطالب

فرصت انتخاب بهترین و پرفروش ترین عسل طبیعی در فروشگاه اینترنتی دیجی ایران در دسترس شماست. هم اینک می‌توانید سفارش خود را ثبت کنید.

مشخصات ، خرید و قیمت عسل چهل گیاه کندو یک کیلویی فروشگاه اینترنتی دیجی ایران

فرصت انتخاب بهترین و پرفروش ترین عسل طبیعی در فروشگاه اینترنتی دیجی ایران در دسترس شماست. هم اینک می‌توانید سفارش خود را ثبت کنید.

مشخصات ، خرید و قیمت عسل چهل گیاه کندو یک کیلویی فروشگاه اینترنتی دیجی ایران

فرصت انتخاب بهترین و پرفروش ترین عسل طبیعی در فروشگاه اینترنتی دیجی ایران در دسترس شماست. هم اینک می‌توانید سفارش خود را ثبت کنید.

مشخصات ، خرید و قیمت عسل چهل گیاه کندو یک کیلویی فروشگاه اینترنتی دیجی ایران